Jak nauczyć dziecko dbania o własne bezpieczeństwo?

Rodzice na ogół wierzą, że ich dziecku nie grozi żadna krzywda i że w najbliższym otoczeniu jest ono bezpieczne. Często też wpajają dziecku przekonanie, że dorosłych trzeba słuchać, nie należy się im sprzeciwiać, a nieposłuszeństwo i opór wobec starszych jest czymś niewłaściwym i niegrzecznym. Zastanówmy się jednak - czy zasada ta zawsze obowiązuje?

Może zdarzyć się, że dziecko napotka w otoczeniu na osobę, która zechce je skrzywdzić. Również w naszym najbliższym otoczeniu (jak pokazują doniesienia z ostatnich tygodni) może znaleźć się osoba, która ma wobec dziecka złe zamiary.

Co powinni więc zrobić rodzice, aby uczulić dziecko na tak ważną kwestię, jaką jest jego własne bezpieczeństwo? Jakie informacje warto przekazać dziecku, aby zapobiec różnego rodzaju niebezpiecznym sytuacjom?

1. - Dziecko powinno wiedzieć, że nie każdemu można ufać, a szczególną ostrożność należy zachować wobec obcych osób, nawet tych, które na pierwszy rzut oka wyglądają przyjaźnie.
2. - Nawet jeśli obca osoba proponuje coś atrakcyjnego (np. podwiezienie do domu, słodycze czy zabawę z pieskiem) nie należy nawiązywać z nią bliższych kontaktów - nie wsiadać z nią do samochodu, nie przyjmować zaproszeń do domu czy na wspólny spacer po parku.
4. - Dorosłemu wolno powiedzieć "nie" - np. kiedy nakłania nas do czegoś, co nam się nie podoba, wypytuje o różne rzeczy, wywołuje nasz niepokój - w takiej sytuacji wycofanie się z kontaktu nie będzie niczym niegrzecznym.
6. - Bez wyraźnej zgody dziecka nikt nie może go dotykać w intymne miejsca (z wyjątkiem przypadków, gdy wykonywane są uzasadnione czynności medyczne czy pielęgnacyjne, o których rodzic wie). Samo dziecko również nie powinno nikogo dotykać w sposób intymny, nawet jeśli ktoś je do tego nakłania.
8. - Nauczmy dziecko odróżniać dobry dotyk (wyrażający miłość i czułość) od złego, niechcianego przez dziecko.
10. - Podpowiedzmy dziecku, aby starało się chodzić po mieście w większych grupach (np. wracać ze szkoły do domu w towarzystwie kolegów).
12. - Dziecko powinno unikać ustronnych miejsc, np. samotnych wypraw do lasu, parku, zabaw na pustym placu; najlepiej, aby przebywało w miejscach, gdzie jest więcej osób.
14. - Kiedy ktoś zaczepia dziecko (np. próbuje je dotykać czy zaciągnąć do samochodu), powinno ono stanowczo i głośno protestować - w takiej sytuacji wolno krzyczeć, wołać o pomoc, uciekać i nie będzie to niczym niewłaściwym.
16. - Dziecko nie powinno otwierać drzwi obcym osobom, gdy jest samo w domu - nawet jeśli osoba próbująca dostać się do mieszkania przedstawia się jako dobry znajomy mamy czy taty (chyba że wcześniej uzgodniliśmy z dzieckiem, że ktoś taki się pojawi).
18. - Warto odegrać z dzieckiem scenki - sytuacje, które mogą się wydarzyć np. "Co zrobisz, kiedy obca osoba pojawi się w szkole i powie, że to ja ją przysyłam, żeby cię odebrała?" lub "Co zrobisz, kiedy ktoś poprosi cię, abyś poszedł z nim do parku poszukać zagubionego pieska?"
20. - Należy dać dziecku do zrozumienia, że może się do rodziców zwrócić z każdym problemem - wykażmy się przy tym zrozumieniem, życzliwością, unikajmy krytyki i wyśmiewania dziecięcych trosk - wówczas możemy zdobyć jego zaufanie i istnieje duża szansa, że jeśli naprawdę w życiu dziecka wydarzy się coś niepokojącego, będziemy pierwszymi osobami, do których zwróci się o pomoc.
22. - Należy uważnie obserwować dziecko - szczególnie zaniepokoić powinny wszelkie zmiany w zachowaniu, np. jeśli dziecko do tej pory było wesołe, pełne energii, a nagle staje się smutne, traci zainteresowanie otoczeniem itp., być może wydarzyło się coś niepokojącego, o czym warto z nim porozmawiać.

Renata Kotas - psycholog Publicznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Lublińcu