Mistrzostwa w Grach Matematycznych i Logicznych w Zespole Szkół Ogólnokształcąco-Technicznych

Przypomnijmy, że w październiku w Zespole Szkół Ogólnokształcąco-Technicznych w Lublińcu zorganizowano szkolne Mistrzostwa w Grach Matematycznych i Logicznych. Uczniowie wzięli udział w zmaganiach rozgrywanych w czterech kategoriach: szachy, test z wiedzy matematycznej, kostka Rubika oraz sudoku. Po dwóch dniach zmagań konkursowych wyłoniono mistrzów w każdej z powyższych kategorii.

Poniżej publikujemy wywiad przeprowadzony przez uczniów szkoły z Janem Nowakowskim – pasjonatem gry w szachy, mistrzem wielu rozgrywek oraz założycielem klubu szachowego dla dzieci w Koszęcinie.

Jak zaczęła się Pana historia z szachami?

Z szachami, tak już na poważniej, zetknąłem się bardzo późno, bo w wieku dwudziestu kilku lat. Wcześniej oczywiście grywało się z kolegami w szachy podobnie jak w warcaby, młynek i inne gry planszowe. To był chyba 1975 rok. Któryś z kolegów wyczytał w prasie, że w Opolu organizowany będzie turniej szachowy "O Puchar Wyzwolenia Opola" (coroczne imprezy z udziałem najlepszych zawodników w województwie) i w eliminacjach mogą startować wszyscy chętni. Jako, że w potyczkach z kolegami radziłem chyba sobie najlepiej, zostałem przez nich "zmuszony" do wzięcia udziału w opolskich zawodach. Na miejscu wytłumaczono mi, jak działa zegar szachowy i jak prowadzi się zapis partii (to były szachy klasyczne, partie kilkugodzinne, a cały turniej trwał kilka tygodni). Okazało się, że jako jedyny amator zakwalifikowałem się do finału, pokonując po drodze doświadczonych zawodników (w tym z I kategorią szachową), uzyskując przy tym normę na I kategorię. Po tym turnieju zostałem od razu skaperowany do tworzonego właśnie w Opolu Międzyzakładowego Klubu Szachowo-Brydżowego "Wieża Piastowska". Tam przez kilka lat nabrałem odpowiednich szlifów, dowiadując się m.in., że istnieją książki szachowe i cała bardzo rozbudowana teoria, chociaż w moim wieku na zgłębianie tego było już trochę za późno. Po kilku latach na dłuższy czas praktycznie musiałem sobie dać spokój z szachami ze względu na brak czasu (małe dzieci) i dopiero później powróciłem do "królewskiej gry", ale chyba już bardziej jako działacz i organizator.

Jak długo zajmuje się Pan prowadzeniem klubu szachowego "Szachowe ludki"? Ilu ma Pan podopiecznych? Ile lat mają najmłodsi członkowie?

Grupa "Szachowe ludki" niedługo będzie kończyć 6 lat. W tym czasie przewinęło się przez nią około 150 dzieci (niektórzy od powstania grupy są nadal obecni), a każdego roku w zajęciach bierze udział ok. 40 osób. Najmłodsi uczestnicy to 4 i 5-latki.

Czy z profesjonalnej gry w szachy można się w Polsce utrzymać?

Wydaje mi się, że z samej gry utrzymać się w Polsce raczej trudno, nawet najlepszym szachistom. Wielu z nich startuje w barwach zagranicznych klubów. Ale bardzo wiele osób pracuje w charakterze instruktorów i trenerów. Indywidualne lekcje, nauka w przedszkolach i szkołach cieszą się dużym zainteresowaniem.

Ile trwała najdłuższa partia jaką rozegrał Pan w swojej karierze?

Pamiętam, że mniej więcej w tym czasie, gdy grałem we wspomnianym "Pucharze Wyzwolenia Opola", startowałem też w mistrzostwach jednej z podopolskich gmin. O zegarach szachowych tam nie słyszano i po prostu każdy myślał nad posunięciem, jak długo chciał. Z jednym z zawodników partię rozgrywałem 3 dni. Późnym wieczorem zapisywało się pozycję na szachownicy, a będący na posunięciu zapisywał swój ruch i umieszczał w zaklejonej kopercie (żeby przeciwnik nie mógł się przygotować).

Czy nie odniósł Pan wrażenia, że ostatnio wzrosło zainteresowanie grą w szachy?

Na wzrost zainteresowania szachami w ostatnim czasie bez wątpienia mają wpływ świetne wyniki naszego najlepszego szachisty Jana-Krzysztofa Dudy, w tym zwycięstwa odniesione w partiach z aktualnym mistrzem świata. Do popularyzacji przyczynił się też, cieszący się dużym zainteresowaniem, serial "Gambit królowej".

Kiedy został Pan sędzią szachowym? Jak wygląda proces uzyskania uprawnień do sędziowania?

Prowadzeniem i sędziowaniem turniejów zajmowałem się chyba od lat 80-tych, nie mając formalnie licencji sędziego (licencja jest wymagana tylko w oficjalnych zawodach w ramach Polskiego Związku Szachowego lub przy turniejach kwalifikacyjnych na tytuły szachowe). Były to setki turniejów, tak w klubie, jak też różne mistrzostwa szkół, przedszkoli itp. W tamtych latach było o wiele trudniej, gdyż nie było jeszcze odpowiednich programów komputerowych ułatwiających prowadzenie rozgrywek systemem szwajcarskim. Samą licencję szachową uzyskałem w 2007 roku, zmuszony do tego "siłą wyższą" (współuczestniczyłem wtedy w organizacji i prowadzeniu imprez z cyklu Mistrzostw Polski - juniorów, seniorów, ligowych). Aby zdobyć uprawnienia do sędziowania wymagany jest kilkugodzinny kurs (są takie ogłaszane co jakiś czas) zakończony egzaminem. Konieczne jest posiadanie przynajmniej II kategorii szachowej.

Czy gra w szachy jest dla wszystkich?

Szachy, jak mało która z dyscyplin sportowych, jest jak najbardziej grą dla wszystkich, bez względu na wiek czy też warunki fizyczne. Widać to na turniejach, gdy pięciolatek gra z przeciwnikiem, który mógłby być jego dziadkiem. Często spotyka się zawodników na wózkach inwalidzkich, a organizowane są też np. mistrzostwa osób niewidomych i słabowidzących (ze specjalnymi szachownicami). Cieszy, że szachy są jedną z najbardziej popularnych dyscyplin sportowych. W centralnym rejestrze Polskiego Związku Szachowego figuruje aktualnie ok. 95 tysięcy zawodników, w większości dzieci i młodzież, a niewątpliwie wielokrotnie więcej młodych szachistów gra w szkołach, przedszkolach, domach kultury itp. bez formalnej przynależności do Związku.